Ο Κάμπος της Χίου και το πρώτο μουσείο εσπεριδοειδών στην Ελλάδα

Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της.  Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου περιοχή από τους Γενοβέζους, κατά τον 14ο αιώνα, χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των εσπεριδοειδών στο νησί. 

Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι δραστηριότητες των  εσπεριδοειδών μαζί με άλλες δραστηριότητες.

Ιστορία

Συναντάμε το τοπωνύμιο Κάμπος (πιθανότατα από τη λατινική λέξη campus) σε κείμενα περιηγητών από το 1673 και μετά. Πριν καταφθάσουν τον 13ο αιώνα οι Γενοβέζοι, η περιοχή είχε μια αξιόλογη παραγωγή δημητριακών, λαχανικών, ροδιών, μούρων και κρασιού. Έχει διαπιστωθεί εκτεταμένη παραγωγή μεταξιού που υπήρξε για αρκετούς αιώνες πηγή πλούτου για τη Χίο. Οι Γενοβέζοι φέρνουν μαζί τους την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών που τους επόμενους αιώνες συστηματοποιείται και αλλάζει την οικονομία του νησιού.

Αυτό που έκαναν είναι ότι αξιοποίησαν τη έκταση του Κάμπου δημιουργώντας εκτεταμένους πορτοκαλεώνες όταν διαπίστωσαν την ύπαρξη ικανών ποσοτήτων νερού. Η καλλιέργεια αποδεικνύεται περισσότερο από αποδοτική και σταδιακά ανεγείρονται εντυπωσιακά αρχοντικά όπου κατοικούν μέλη της τοπικής αριστοκρατίας και ευγενείς.

Η κατάκτηση της Χίου από τους Τούρκους, το 1566 όχι μόνο δεν θα σταματήσει την ανάπτυξη του Κάμπου αλλά θα την επιταχύνει με αποτέλεσμα στα μέσα του 18ου αιώνα η Χίος να παρουσιάζει μια εικόνα ευημερίας και αρχοντιάς. Το νησί είχε αναδειχθεί σε εμπορικό κόμβο και η επικοινωνία με την Ευρώπη και τον πολιτισμό της ήταν διαρκής καθώς τα ιστιοφόρα μετέφεραν τους πολύτιμους καρπούς της χιώτικης παραγωγής στα μεγάλα λιμάνια της Γηραιάς Ηπείρου.

Η αντίστροφη μέτρηση για την παρακμή του Κάμπου αρχίζει με την σφαγή του 1822. Ακολουθεί ο παγετός του 1850 που κατέστρεψε όλα τα εσπεριδοειδή για να επέλθει το τελειωτικό χτύπημα με τον σεισμό του 1881. Οι καταστροφές υπήρξαν ανυπολόγιστες και πολλές αρχοντικές οικογένειες αποφασίζουν να εγκαταλείψουν οριστικά το νησί.

Σε αυτό λοιπόν τον θαυμάσιο τόπο, γεμάτο μυρωδιές και ιστορία, γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας ενός χώρου προβολής της ιστορίας των εσπεριδοειδών του Κάμπου. Ο Βαγγέλης Ξύδας και ο Γιώργος Πλακωτάρης και οι δύο τους μεγαλωμένοι στον Κάμπο, με έντονη την επιθυμία της προσφοράς στον τόπο τους, προχώρησαν το 2008, αξιοποιώντας μία επιδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη δημιουργία της εταιρείας Citrus. Το 2010 στη Citrus ανέλαβε ενεργό δράση και ο επίσης Χιώτης Στάμος Φαφαλιός, που πλέον έχει αναλάβει το management της εταιρείας, δίνοντάς της ακόμα μεγαλύτερη ώθηση. 

Διαμόρφωσαν ένα μοναδικό αρχοντικό του 1742 ώστε να πληροί το σκοπό της ανάδειξης και της προβολής της ιστορία, της καλλιέργειας, της συλλογής και της διακίνησης των εσπεριδοειδών της Χίου. Κάνοντας μια περιήγηση στον χώρο ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται ότι η καλλιέργεια των πορτοκαλιών και των μοναδικών μανταρινιών του Κάμπου είναι αυτό που έχει δώσει στην περιοχή την μοναδική πολιτιστική της αξία. 

Το Μουσείο

Στην αίθουσα Citrus Memories, φιλοξενούνται ντοκουμέντα και στοιχεία της ιστορίας των εσπεριδοειδών του Κάμπου. Είναι ένας εκθεσιακός χώρος στο κάτω μέρος του αρχοντικού όπου μπορεί κανείς να πληροφορηθεί για :

Την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών ανά εποχή, τα εργαλεία και τις μεθόδους παραγωγής, τις καλλιεργητικές πρακτικές, τις ποικιλίες και τα ιδιαίτερα στοιχεία που κάνουν τα φρούτα τόσο μοναδικά.

Τους ανθρώπους που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην άνθηση του μοναδικού μύθου των χιώτικων μανταρινιών και άλλων φρούτων (από τους Γενοβέζους, τους εμπόρους που τα ταξίδεψαν στις αγορές του κόσμου, τους καλλιεργητές, τους επιστάτες και τους άρχοντες του Κάμπου).

Την εμπορική διαδικασία από τις αρχές του 15ου αιώνα προς την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη, τις μοναδικές συσκευασίες των εμπορευμάτων και το χάρτωμα των φρούτων, τους γνωστούς ως σήμερα εμπορικούς δρόμους που έκαναν τα εσπεριδοειδή της Χίου είδος πολυτελείας στις ευρωπαϊκές αγορές μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα.

Την περιοχή του Κάμπου, με τα μοναδικά αρχοντικά και τους τοίχους που τα περιβάλλουν, τα περιβόλια, το μάγκανο και τα άλλα στοιχεία της περιοχής που της έχουν δώσει μια αρχιτεκτονική ιδιομορφία μοναδική στην Ευρώπη. Την ιστορία των εσπεριδοειδών στη Χίο μέσα από μια μοναδική ταινία 23 λεπτών στην οποία μιλούν οι κάτοικοι της περιοχής.

Το Citrus shop και η Οικοτεχνία

Στο μαγαζί θα βρείτε γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, λουκούμια, αμυγδαλωτά. Βλέποντας τα προϊόντα θα δείτε πως η καλλιέργεια και η μεταποίηση αποτελεί πραγματική διέξοδο για τους κατοίκους του Κάμπου. Η σωστή συσκευασία και η μοντέρνα παρουσίαση των προϊόντων έχουν δημιουργήσει μία ζήτησή για τα προϊόντα η οποία έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της περιοχής.  Μαζί με το μαγαζί, υπάρχει η οικοτεχνία όπου ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει την παραγωγή λουκουμιών και αμυγδαλωτών τα οποία  παράγονται με παραδοσιακό και χειροποίητο τρόπο.

Πηγή : agro.in.gr / citrus-chios.gr